Ramazan Sofralarının Olmazsa Olmazı: İftariyelik

Sahurda niyet edip tüm günü oruçlu geçirdikten sonra, iftar vakti geldiğinde, oruç açmak için ve oruç açtıktan sonra yiyip içilenlerdir iftariyelik. Türk Dil Kurumu: “Ramazanda iftar açmak için ilk ağızda yenilecek ve içileceklerin tümü” şeklinde tanımlıyor iftariyeliği.

İnancımıza göre her şeyde olduğu gibi beslenmede de aşırılıktan uzak durmak, paylaşmak, yardımseverlik ve cömertlik esastır. Eski Ramazanlardan beri gelenek, bir bardak su, hurma veya zeytinle oruç açmaktır. Ramazan özenle donatılmış, bir kuş sütü eksik sofralardan ziyade, az ve öz yemekle karın doyurmayı anlatır.

Yıllar içerisinde her şey gibi “İftar” anlayışı da dönüştü. Özellikle misafirlerin ağırlandığı ramazan sofralarında sadeliğin yerini hem göze, hem damağa hitap eden gösterişli sunumlar aldı.

Eski Türkçe’de “şerait-i iftariyye” olarak adlandırılan iftar kuralları, iftarı iki bölüme ayırır: İftar sofrasının ilk kısmında ikram edilen iftariyelikler ve ikinci kısımda sunulan iftar yemekleri.

İftariyelikler arasında hurmadan zeytine, baldan kaymağa, tereyağından peynire, pastırmadan sucuğa, helvadan reçele türlü türlü atıştırmalıklar sayılabilir.

Mesela zeytinyağlı yemekler iftariyelikler arasında yer almaz ama iftar yemekleri kısmından eksik olmaz.

Eski Ramazanlarda insanlar iftariyeliklerle açtıkları oruçlarını çorbayla sonlandırırdı. Sonra teravih namazı için camiye gider, oradan bir tanrı misafirini evine davet eder, ve onunla birlikte sofraya oturarak iftar yemeğinin ikinci kısmına geçerdi. Bu gelenek bazı Anadolu şehirlerinde hala sürer.

Bu arada İftar kelimesi Arapça’da kahvaltı anlamına gelen ‘fıtr’ kelimesinden doğar. Yani günün ilk yemeği olarak kabul edilir. Kahvaltılık anlayışıyla iftariyeliklerin tüketilmesi ve ara verilip yemeğe daha sonra başlanması gün boyu aç kalan metabolizmaya bir anda yüklenilmesini engellemeyi amaçlar.

En yaygın kullanılan iftariyelikler

hurma
peynir çeşitleri
zeytin
pastırma
bal&kaymak
tahin&pekmez
kuru kayısı-incir-ceviz

helva
paçanga böreği / sigara böreği
yaprak sarması
zeytinyağı-limon