“Pek çok küçük yerdeki pek çok küçük insan, çok küçük adımlar atarak dünyanın çehresini değiştirebilir.” Stefan Zweig’ın bu sözüyle, sürdürülebilirlik konusunu mutfaktaki seçimlerimize ve tutumlarımıza dikkat çekmek adına ele almak istedim. Evimiz olan tek gezegenin gelecek nesiller için hala yaşanabilir bir yer olmasını sağlamaya katkıda bulunmak her bireyin sorumluluğundadır.

Her şeyden önce dünyada yaşam, çocuklarımız ve sonraki nesiller için hala yaşamaya değer olmalıdır. Dünyadaki doğal kaynakların tüketilmesini ve ilerleyen iklim değişikliğini önlemek olmasa bile en azından kontrol altına almak için nasıl daha sürdürülebilir bir şekilde yaşayabiliriz?

Ne yazık ki, çevreyi korumanın yorucu, zahmetli ve pahalı olduğunu söylemek çok kolay, oysa küçücük hareketlerle bile ciddi anlamda ekolojik ayak izimizi azaltmamız mümkün. Gelin beraber çocuklarımız için, çevremiz için, kendimiz için bu sorumluluğu alalım.

Sürdürülebilirlik satın alma ile başlar!

Mutfakta sürdürülebilir alışveriş ve istifleme

Mümkün olduğunca bölgenizden ürün kullanmaya çalışın. Üreticiden size ulaşım yolu ne kadar uzunsa, gereken enerji miktarı o kadar fazladır. Dolayısıyla daha fazla karbondioksit üretilir. Meyve ve sebzelerin mevsimi tüm yıl boyunca değildir. Ayrıca, mevsimsel ve bölgesel olarak hasat edilen meyvelerin ve sebzelerin tadı her zaman daha iyi değil midir?

Peki, bugüne kadar bozulduğu için ne kadar yiyecek attık? Ne kadar yemek pişirmek istediğimizi dikkatlice planlayıp yalnızca gerçekten ihtiyacımız olan miktarları satın almalıyız. Bu yüzden alışveriş listesi ile markete gitmek mantıklı olacaktır. Özellikle süpermarketlerde, zamanında kullanamayacağımız ürünlerin ilgi çekici tekliflerine kapılmamalıyız. İstifleme yalnızca tahıllar, baklagiller vb. bozulmayan yiyecekler için anlamlıdır.

Mutfaktaki gıdanın satın alınmasının ve istiflenmesinin doğru organizasyonu, sürdürülebilirliğine önemli bir katkı sağlayabilir.

Alışverişten bahsediyorken köşedeki marketten alışverişe ne dersiniz? Yakın mesafeyse yürüyerek, biraz daha uzak ise toplu taşıma araçlarıyla veya bisikletle de gidebiliriz. Böylelikle sadece çevre değil, vücudumuz da bize teşekkür eder.

Vejetaryen beslenme

Bilinen bir konu olsa da, tekrarlamakta fayda var. Daha az et tüketmeliyiz. Et üretiminin çevreye zarar verdiği artık bilinen bir gerçektir. Et olması gerekiyorsa yerel ve organik olarak satın almaya özen gösterin. Bugün, vejetaryen ve vegan mutfağı et veya balık tüketimini gereksiz kılacak zenginlikte. Sadece biraz daha az et tüketmek bile çok etkili olmaz mı?

Mutfakta elektrik ve su tasarrufu – günlük yaşamda sürdürülebilirlik ilkesi

Sürdürülebilir bir mutfağa sahip olduğunu iddia eden herkes, elbette yoğun bir şekilde elektrik ve su tüketimiyle de ilgilenmelidir. Çünkü bunlara her gün mutfakta elektrikli aletleri kullanırken, yiyecek ve içecek hazırlarken, bulaşıkları ve mutfak mobilyalarını temizlemek için ihtiyaç duymaktayız.

En basiti lambaları enerji tasarruflu lambalarla değiştirip değiştiremeyeceğinizi kontrol etmektir.

Fırın çok fazla elektriğe ihtiyaç duyduğu için her gün kullanmamaya özen gösterin. Pişirirken fırını olabildiğince geç açın ve kalan ısıdan en iyi şekilde yararlanmaya çalışın.

Ocakta her zaman tencerenin kapağını kapatarak pişirin. Su kaynatırken, yemek pişirirken kapağı kapalı ve daha düşük ateş ile enerji tasarrufu yapmak mümkündür.

Son olarak, yeni cihazların – özellikle buzdolapları ve derin dondurucular – mümkün olduğunca enerji verimli olduğundan emin olun. Bu şekilde sadece elektrikten tasarruf etmekle kalmaz, aynı zamanda cüzdanınızı da rahatlatırsınız.

Suya gelince, içme suyu değerli bir kaynaktır!

Uzun süre elde yıkamak yerine bulaşık makinesi kullanılmalı. Su israfından kaçınmalı ve bulaşık makinesi sadece dolu olduğunda ve sadece ekonomi programında çalışmalıdır. Ayrıca bulaşıkları makineye koymadan kalıntıları su ile akıtmak yerine kalıntıları peçete ile temizlemek daha doğru olacaktır.

Bunu mutfak robotu olmadan da yapabilirsiniz.

Mutfakta birçok görev için mutfak robotu kullanabilirsiniz. Ancak bir mutfak robotu yerine birçok şeyi elle de yapabilirsiniz ve çoğu zaman daha da iyi sonuçlar alırsınız. Örneğin hamur yoğurmak gibi. Özellikle mayalı hamurlarda elin sıcaklığı ile daha iyi sonuç elde etmiyor muyuz?

Ayrıca küçük miktarlarda yiyeceği bir mutfak robotuyla hazırlamak yerine elle bıçakla keserseniz, mutfak robotunun montaj-sökme zamanı ve temizliği yerine yalnızca bir tahta ve bıçak kirletirsiniz. Bunlar tekrar hızlı bir şekilde temizlenir, zamandan ve sudan tasarruf edersiniz.

Atık: daha az üretin, doğru şekilde ayırın.

Bu kesinlikle mantıklı bir çözümdür. Çünkü bu bireysel kullanılabilir hammaddelerin ekolojik olarak duyarlı bir şekilde geri dönüştürülmesinin tek yoludur. Halen büyük ölçüde yakılan artık atığın aksine, metaller, plastikler ve kompozitler yerine kısmen geri dönüştürülebilir cam ve kağıt kullanılabilir. Sürdürülebilir mutfağın çıkarları için atık ayırmaya özel olarak önem verilmelidir. Çöpü ayırmaktan daha da iyisi, onu en başından azaltmak veya en iyisi tamamen kaçınmaktır.

Ve tabi atık yağlar. Onlar kesinlikle lavaboya dökülmemeli. Kullandığınız yağları bir şişede biriktirip en yakın atık yağ toplama noktalarına ulaştırabilirsiniz.

Paketleme ve market poşetleri

Bu noktayı belirtmek neredeyse gereksiz olacak ama gereksiz dış ambalajlamadan kaçınmalı ve mümkün olduğunca depozito sistemleri kullanılmalı. Yurtdışında, ülkemizde de olan zincir bir marketin bulaşık deterjanlarını evden getirilen şişelere dolum yaparak sattığını okudum. Ülkemizde de böyle bir şey olsa harika olmaz mıydı?

Ayrıca, ülkemizde kısa zaman önce uygulamaya giren ücretli market poşetleri bir çok ülkede uzun zamandır uygulanmakta. Yeniden kullanılabilir çanta ve sepetlerimizi yanımıza alarak, alışverişimizi en az 3-4 poşet tasarruf ederek tamamlamış oluruz. Plastik poşet yerine kullanabileceğiniz sebzeler içinde uygun file çantalar bulunmaktadır. Sebze meyve reyonundan alacağınız ürünleri poşetsiz olarak sepetinize koyabilir ve kasada bu filelere/çantalara rahatça aktarabilirsiniz.

Mutfak için sürdürülebilir mutfak aletleri, dekorasyonları ve kapları

Plastikten yapılmış tahta kaşık veya spatula gibi mutfak gereçlerinin bakımı kolay olabilir, ancak petrol ürünlerinden yapılırlar ve bu nedenle çevremize daha fazla zarar verirler. Bu nedenle sürdürülebilirlik ilkesine uymazlar. Aynı durum, mutfakta saklamak için kullanılan plastikten yapılmış birçok saklama kapları için de geçerlidir.

Bu bağlamda daha iyi bir alternatif, doğal ve en iyi durumda hızla yenilenebilir hammaddelerden yapılan mutfak aletleri ve kaplarıdır. Örneğin cam kaplar geri dönüştürülebilir olmaları nedeniyle çevreyi plastik kaplara göre önemli ölçüde daha az kirletmektedir. Cam, uygun şekilde işlenirse istediğiniz sıklıkta geri dönüştürülebilecek harika bir malzemedir. Bu şekilde atık cam, çevre korumamıza önemli bir katkı sağlar. Konserve kullanıyorsanız, cam kavanozda olanları tercih edin. Bu kavanozlar çok iyi bir şekilde değerlendirilebilir; ev yapımı reçeller veya rafta sunmak istediğiniz kuru yiyecekler için yeniden kullanılabilir. Aksi takdirde, boş ve yıkanmış cam kaplarla birlikte atık cam kaplarına koyabilirsiniz.

Mutfak aletleri için bambu veya tahtadan yapılmış mutfak eşyaları kullanılması tavsiye edilir. Bambu, çevreyi neredeyse hiç kirletmeyen ve kolay temizleme dahil çok iyi özellikler sunan, çok sağlam ve hızla yenilenebilen bir hammaddedir. Ayrıca, bambu doğal olarak hipoalerjenik, antibakteriyel veantimikrobiyaldir.

Klasik tahta kaşık, uzun bir geleneğe sahiptir ve doğru kullanıldığında plastik muadili kadar dayanıklıdır. Yerel ve sürdürülebilir şekilde ağaçlardan üretilen bu tür mutfak aletleri, tıpkı bambudan yapılan ürünler gibi çevre üzerinde çok düşük bir etkiye sahiptir. Bu nedenle mutfakta sürdürülebilir yönetim ve çalışma sağlamaya hizmet eder.

Termos, matara, pipet, hatta elektrikli küçük ev aleti örneğin su ısıtıcısı gibi ürünler alırken, cam, çelik veya bambu gibi malzemelerden üretilmiş olmalarına dikkat edin. Tek kullanımlık ürünlerden mutlaka kaçının.

Bugün, pişirme kağıdı, streç folyo gibi yardımcıları aratmayacak muadil sürdürülebilir ürünler mevcut. İnternette ilgili sayfalarda, streç folyo yerine balmumu kağıtlar bulabilir ve daha sağlıklı bir şekilde yiyeceklerinizi saklayabilirsiniz. Pişirme kağıdı yerine ise klasik yöntem tepsiyi yağlayarak hazırlayabilir veya sürdürülebilir alternatif ürünlere bakabilirsiniz.

Çevre dostu temizlik – mutfak temizliğinde sürdürülebilirlik

Ekolojik ve çözünür temizlik maddeleri çevreyi korur ve artık geleneksel temizlik maddelerinden neredeyse pahalı değildir. Buna ek olarak, mutfağın çevre dostu bir şekilde temizlenmesini sağlayan, denenmiş ve test edilmiş eski nesillerin doğal ev yapımı temizleyicilerini kullanmak faydalı olabilir. İnternette aratıp onlara bir şans verin… Genellikle çevre üzerinde ağır etkisi olan, agresif kimyasal temizlik maddelerinden çok daha etkilidirler. Kabartma tozu, soda, sitrik asit veya sirke gibi doğal maddeler bunun için idealdir.

Ayrıca, kiri silmek için kağıt havlu yerine yıkanabilir bir bez, örneğin eski kumaşlardan yapılmış bir bez kullanabilirsiniz.

En önemlisi, üzerinde yaşadığımız gezegeni biraz daha iyi hale getirme konusunda kendimizi iyi hissedebiliriz.

Küçük adımlar bile hedefe götürür!

Müge Külçebaş